16 lipca 2017 r.
W tym mieście byłem dwukrotnie w życiu. Pierwszy raz tam byłem w 2017 roku i w Tarnowie zrobiliśmy przystanek podczas mojej wyprawy z Rodzicami do Krynicy. Wtedy było upalnie, można było opalać się na tarnowskim rynku. Natomiast za drugim razem byłem w Tarnowie zdecydowanie krócej, bo czekałem na pociąg do Bochni 22 grudnia 2020 roku podczas pandemii. Niedługo planuję trzecią wyprawę do okolic Tarnowa, ale to dopiero w 2023 roku.
HISTORIA: W IX wieku na Górze św. Marcina w odległości około 2,5 kilometra na południe od centrum dzisiejszego miasta (teren wsi Zawada) powstał gród słowiański. Pod koniec XI wieku opuszczony już gród i osady przygrodowe nadane zostały przez księżną Judytę, żonę Władysława Hermana, opactwu benedyktyńskiemu w Tyńcu. W jednej z osad przygrodowych benedyktyni założyli wieś Tarnów Mały (dzisiaj Tarnowiec) wzmiankowaną po raz pierwszy w 1124 roku. Na podstawie przywileju królewskiego, uzyskanego 7 marca 1330 roku, miasto lokował Spycimir Leliwita, wojewoda krakowski. Tarnów lokowano na prawie magdeburskim, nazywanym w dokumencie lokacyjnym teutońskim. Mieszczanie tarnowscy mieli mieć takie same prawa jak krakowscy. Akt lokacyjny zachował się i jest przechowywany w Bibliotece Książąt Czartoryskich w Krakowie. Do 1567 roku miasto stanowiło własność potomków Spycimira noszących nazwisko Tarnowskich. Do czasu powstania Zamościa Tarnów był prawdopodobnie największym miastem prywatnym w Królestwie Polskim. Na terenie Tarnowca między rokiem 1328 a 1331 powstał duży murowany zamek stanowiący rodową rezydencję i ośrodek administracji tarnowskich dóbr Leliwitów. W 1400 roku biskup krakowski Piotr Wysz ustanowił przy kościele parafialnym kapitułę kolegiacką, na czele której stał prepozyt. W następnych latach za kolegiatą przy murze miejskim budowane były domy kanoników, czyli członków kapituły. W tym samym roku listę studentów odnowionej Akademii Krakowskiej otworzył Maciej Jan z Tarnowa. Rozwój miasta przerwały dwa lub trzy wielkie pożary w 1483 i 1494 roku niszczące miasto składające się jeszcze w większości z drewnianych budowli. W ramach odbudowy Tarnowa przeprowadzono korektę planu lokacyjnego i zezwolono na przesunięcie granicy zabudowy w głąb rynku, co umożliwiło budowę kamienic z wysuniętym podcieniem. Z 1445 roku pochodzi pierwsza wzmianka o Żydzie Kalefie z Tarnowa, a z 1498 roku o kramach żydowskich w Tarnowie. W 1466 roku po raz pierwszy odnotowano podmiejską wieś Zabłocie, a rok później Grabówkę i Gumniska. W latach 1468 i 1482 do Tarnowa dotarły pierwsze zapisane w źródłach epidemie. W latach 20. lub 30-tych XVI wieku z inicjatywy hetmana Jana Amora Tarnowskiego przebudowano zamek tarnowski, wprowadzając do jego wystroju elementy renesansowe. W 1581 roku Konstanty Wasyl Ostrogski wydał w Ostrogu pierwszy przywilej dla Żydów tarnowskich, w którym wyjął ich spod prawa miejskiego oraz zagwarantował nietykalność bożnicy i cmentarza. Dokument ten zawierał pierwsze wzmianki o cmentarzu żydowskim i synagodze w Tarnowie. W 1585 roku Tarnów uzyskał prawo składu. W latach 1578–1585, po staraniach księcia Konstantego Wasyla Ostrogskiego, król Stefan Batory wydał pięć przywilejów dla Tarnowa. Zarazy dotykały ludność Tarnowa w 1516 i 1572 roku. Od 1567 do 1787 r., czyli w ciągu 220 lat, liczne pożary, zarazy, następnie wojny, a przede wszystkim chciwość właścicieli, rujnują dobrobyt miasta. Ponownie miasto zaczyna się rozwijać dopiero od końca XVIII w. W 1782 roku staje się siedzibą powiatu, w 1786 roku siedzibą biskupstwa. Stacjonuje tutaj również liczny garnizon wojska. Podczas I wojny światowej w sierpniu 1914 roku tarnowianie chętnie dołączyli do Legionów Polskich. W końcu października 1918 roku Tarnów jako pierwsze miasto w Polsce odzyskał wolność. W dniu 28 sierpnia 1939 roku na dworcu kolejowym w Tarnowie, wybuchła bomba zegarowa, pozostawiona przez niemieckiego dywersanta, w wyniku czego zginęło 20 osób. W dniu 14 czerwca 1940 roku spod żydowskiej łaźni wyruszył pierwszy transport do obozu zagłady KL Auschwitz.
CO WARTO ZOBACZYĆ?
- Ruiny zamku Tarnowskich
- Ratusz miejski na tarnowskim Rynku
- Zespół parku Strzeleckiego
- Bazylika katedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
- Zespół pałacowo-parkowy w Gumniskach
- Muzeum Okręgowe w Tarnowie
CZY WIESZ, ŻE…
- W Tarnowie urodzili się m.in. Andrzej Zieliński – aktor; Jacek Dukaj – pisarz; Tomasz Zeliszewski – perkusista „Budki Suflera”; Bartosz Kapustka – piłkarz; Mateusz Klich – piłkarz.
- Za „polski biegun ciepła” uznaje się właśnie Tarnów oraz jego okolice.
BIBLIOGRAFIA
- pl.wikipedia.org
- https://tarnow.naszemiasto.pl
- https://www.it.tarnow.pl/