22 lipca 2018 r.
Ta podróż zapadnie na długo w mojej pamięci. 22 lipca 2018 roku wybrałem się do Bornego Sulinowa. Wcześniej kilka godzin przed samym wyjazdem byłem w Sopocie na imprezie z kumplem. Około 6 rano pojechałem pociągiem TLK do Słupska, w pociągu było wiele osób udających się Przystanek Woodstock. W Słupsku poczekałem na autobus do Miastka. Musiałem na chwilę odespać ówczesną noc. Tak dobrze mi się spało, że dopiero konduktor mnie obudził w Miastku i kazał się przesiadać na pociąg do Szczecinka. W Szczecinku był upał w dodatku czułem się bardzo zmęczony i poszedłem nad samo jezioro Trzesiecko. Poczekałem na autobus do Bornego Sulinowa. W samym autobusie też zasnął. Pamiętam tylko, że gdy się budziłem jedna dziewczyna się na mnie gapiła, bo na ręku miałem opaski ze „Złej kobiety” w Sopocie – widać tak można balować. Dowiedziałem się, że też jestem poza miastem, więc kazałem kierowcy, żeby natychmiast wypuścił mnie na skrzyżowaniu. Nie dość, że wysiadłem 4 kilometry za miastem, temperatura przekraczała 35oC, to w dodatku kiedy zobaczyłem szyld z napisem: UWAGA, NIEWYPAŁY !!!, bardzo szybko otrzeźwiałem. Dookoła samochody wojskowe, wszystko w kierunku na poligon do Kłomina. Szedłem wzdłuż wybetonowanej drogi aż do dworca PKP oraz do rampy, skąd odjeżdżali żołnierze radzieccy w 1992 roku do Rosji. Następnie udałem się w kierunku miasta. Gdzieniegdzie mogłem zobaczyć rosyjskie nazwy ulicy obok polskich. Jeszcze do niedawna tam, gdzie teraz są budynki mieszkalne, wcześniej były obiekty wojskowe.
Kolejnym punktem mojej wyprawy był cmentarz z charakterystycznym grobem przy wejściu. Podczas wędrówki turyści z Holandii zapytali mnie o bunkry i drogę do nich. Sam cmentarz znajduje się na wylocie Bornego Sulinowa w kierunku Szczecinka. Było tam sporo grobów nieznanych żołnierzy radzieckich zabitych podczas zdobywania Pomorza w 1945 roku oraz grobów dzieci zmarłych w latach 70-tych i 80-tych. Sztuka funeralna tych grobów była z jednej strony barwna, a z drugiej przerażająca jak dla mnie. Przy grobach dzieci otoczonych płotem zdobionym zwierzątkami było mnóstwo pluszaków, niekiedy leżały nowe zabawki, a czasami widziałem już zabawki, które od dłuższego czasu się tu znajdowały. Podobno rodziny z Rosji, Ukrainy, Białorusi co najmniej raz w roku zaglądają na ten cmentarz.
Po wyjściu z cmentarza okazało się, że mój autobus do Szczecinka pojechał. Gdybym zdążył na ten autobus, mógłbym jeszcze pojechać potem pociągiem do Czaplinka, ale było za późno. Poszedłem wtedy na rynek, pod sam ratusz, który wcześniej znajdowała się siedziba dowództwa garnizonu. Widziałem też na ścianie obraz żołnierzy radzieckich, na który ktoś wylał czerwoną farbę. Chwilę po sprawdzeniu rozkładu jazdy autobusów poszedłem do restauracji oraz sklepu „Sasza” prowadzonego przez państwo Piwień, małżeństwa, które przyjechało do Bornego Sulinowa w 1986 roku. W sklepie można kupić smakołyki z państw byłego ZSRR – czekoladę, chipsy, piwo, a nawet można kupić tam prawdziwą rosyjską wódkę. Udało mi się tam kupić rosyjską czarną herbatę oraz kazachską czekoladę. Obok sklepu znajduje się restauracja, w której można kupić bliny, soliankę, pielmieni oraz inne dania rosyjskiej kuchni.
Po godzinie od zrobienia zakupów pojechałem autobusem do Szczecinka. Tam szukałem transportu do Czaplinka, bo przyjechałem 30 minut po odjeździe pociągu do Szczecina. Niestety, żaden autobus o tej porze nie jechał do Czaplinka. Postanowiłem kupić bilet do Gdańska przez Chojnice, Tczew. Wtem usłyszałem komunikat: „Pociąg REGIO ze stacji Szczecin Główny do stacji Szczecinek w dniu dzisiejszym został odwołany”. Większego „farta” nie miałem ! Poczekałem w McDonald’s w Szczecinku godzinę, a następnie powróciłem na stację. Do Gdańska dotarłem bez żadnych problemów.
HISTORIA: Od XVI wieku na ziemie, na której mieszkali Pomorzanie, przyjeżdżało coraz więcej Niemców. W latach 30. XX wieku powstał poligon we wsi Linde, Wał Pomorski, a także powstał garnizon Groß Born dla dywizji generała Guderiana. Podczas II wojny światowej powstał Oflag w niedalekim Kłominie. Tam byli jeńcy francuscy, a także przebywał tam Leon Kruczkowski. W 1945 roku Armia Czerwona zaczęła stacjonować na terenie Groß Born. Żołnierze radzieccy kontyngentu 6 Witebsko-Nowogródzkiej Gwardyjskiej Dywizji Zmechanizowanej Armii Rosyjskiej oraz ich rodziny mieszkali na terenie Bornego Sulinowa do 1992 roku. Do tego roku na mapie Polski nie widniała nawet taka miejscowość. Wstęp do tej strefy był zabroniony, lecz mieszkańcy ówczesnej gminy Silnowo chętnie handlowali z Rosjanami w okolicach Bornego Sulinowa czy Kłomina. W kwietniu 1993 roku Borne Sulinowo zostało przekazane władzom Polski. 5 czerwca 1993 roku otworzono tę miejscowość, a 1 października 1993 roku nadano Bornemu Sulinowo prawa miejskie.
CO WARTO ZOBACZYĆ ?
• Główne budynki miasta stanowiły wcześniej wille dowódców lub obiekty wojskowe.
• Muzeum Militarnej Historii
• Cmentarz Żołnierzy Radzieckich
• Polecałbym Kłomino – tam znajduje się miasto-widmo, w którym przed 1992 r. mieszkało około 15 000 osób. Znajdowało się nawet kino. Ale obecnie miejsce jest niedostępne dla zwiedzających. Żołnierze odbywają tam ćwiczenia, wstęp tylko za okazaniem przepustki. W dodatku sporo budynków znajduje się w fatalnym stanie, skradziono tam wszystko, co metalowe, nawet przewody elektryczne czy włazy do studzienki kanalizacyjnej.
• Jezioro Pile – tam znajduje się podwodny las utworzony podczas ćwiczeń rakietowych przez żołnierzy Armii Radzieckiej.
Linki do filmów na temat Bornego Sulinowa:
• https://www.youtube.com/watch?v=jokJJ1NDSSA – Borne Sulinowo, 1992 rok. Wycofanie się wojsk rosyjskich cz.1
• https://www.youtube.com/watch?v=NskP-kA20XI – Borne Sulinowo, 1992 rok. Wycofanie się wojsk rosyjskich cz.2
• https://www.youtube.com/watch?v=pM6cwS7ujZw – Borne Sulinowo w kwietniu 1993 roku
• https://www.youtube.com/watch?v=AAopilmBiyU – Borne Sulinowo – 12.07.1993 r.
• https://www.youtube.com/watch?v=MN7lHy17fxI&list=PLyMy-R0JMB96vrj9ICoSneJoQRUy2xszj&index=29 – Borne Sulinowo – PKF
• https://www.youtube.com/watch?v=J5Jh50ix2Ow – Rok po otwarciu Bornego Sulinowa
• https://www.youtube.com/watch?v=KJOFNokvnvA – Borne Sulinowo – dawniej i dziś
• https://www.youtube.com/watch?v=bKpdV_CKnCM – Borne Sulinowo – nurkowanie w zatopionym lesie, bunkry, cmentarz, amfibia
BIBLIOGRAFIA
- pl.wikipedia.org